داراب یزدانی* ۱، محمدباقر رضایی۲، سعید کیانبخت۳ ، سجاد خسروانی۴ ۱- استادیار پژوهش کشاورزی، پژوهشکده گیاهان دارویی جهاددانشگاهی ، yazdani@imp.ac.ir ۲- دانشیار فیتوشیمی، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور ۳- استادیار پژوهش، گروه فارمارکولوژی، پژوهشکده گیاهان دارویی جهاددانشگاهی ۴- کارشناس کشاورزی، شرکت کشت و صنعت چوپان چکیده: (۷۰۷۵ مشاهده) گیاه صبر زرد دارویی با نام علمی Aloe vera از جمله گیاهان دارویی با ارزش در دنیا است. صبر زرد بومی مناطق گرم و خشک است که در استانهای جنوبی کشور (استان بوشهر و استان هرمزگان) در فضای باز و در برخی مناطق دیگر کشور در گلخانه کاشت میشود. در حال حاضر محصولات مختلفی از این گیاه در صنایع مختلف غذایی، آرایشی و بهداشتی و دارویی در دنیا تولید و عرضه میشود. هماکنون محصولات متنوعی از این گیاه از جمله نوشابه و محصولات آرایشی و بهداشتی وارد کشور میشود. علیرغم اینکه گیاه صبر زرد با اقلیم جنوبی کشور سازگار است و به خوبی در مناطق محروم کشور (استانهای جنوبی) که دارای منابع آبی فقیری هستند قابل پرورش است توجه به این گونه و توسعه کاشت و ایجاد صنایع فراوری آن در این مناطق میتواند گام مهمی در جهت ایجاد اشتغال و بهرهوری مناسب از اراضی فقیر کشاورزی باشد. خواص درماني هزاران سال است كه برگهاي گياه vera Aloe به طور گستردهاي در كشورهاي مختلف به عنوان دارو مصرف ميشود. اثرات درماني و فارماكولوژيك متعددي كه براي صبرزرد ادعا شده است غالباً بر اساس سابقه طب سنتي است [16]. اما مطالعات باليني نيز در سالهاي اخير روي اثرات درماني اين گياه صورت گرفته كه به آنها اشاره ميشود: دريك مطالعه، استفاده موضعي ازژل آلوئهموجب تسريع بهمدت روي 2 72 ساعت در التيام زخمهاي به جا مانده از اكنه ولگاريس صورت گرديد [17]. در يك تحقيق ديگر روي زناني كه پس از جراحي بيماري زنانه دچار عوارض التيام زخمي بودند، استفاده از ژل آلوئه در مقايسه با شاهد موجب به تاخير افتادن التيام زخم شد [18]. در بررسي ديگري روي بيماران مبتلا به پسوريازيس مزمن خفيف تا متوسط، مصرف موضعي ژل آلوئه 83 درصد و دارونما 7 درصد بيماري را درمان كرده است [19]. در تحقيقي ديگر مصرف موضعي ژل آلوئه در بيماران تحت درمان با اشعه در مقايسه با دارونما از پيدايش درماتيت پيشگيري نكرد [20]. در يك بررسي، مصرف موضعي ژل آلوئه روي زخمهاي ناشي از اولين دوره ابتدا بهتبخال تناسلي درمردان موجب تسريع درالتيامزخم و درمان درصد قابل توجهي از بيماران نسبت به دارونما شد [21،22]. در يك بررسي باليني مصرف خوراكي ژل آلوئه در بيماران مبتلا به هيپرليپيدمي باعث كاهش كلسترول تام، تري گليسريد و ليپوپروتئينهاي LDL سرم در مقايسه به قبل از درمان گرديد [23]. در پژوهشي ديگر مصرف خوراكي ژل آلوئهدرزنان ديابتي موجب كاهش معنيدارغلظت گلوكزوتري گليسريد خون شده است ولي تاثيري روي غلظت كلسترول خون، وزن و اشتهايبيماران نداشتهاست [24]. همچنين مصرف خوراكي ژل آلوئه به همراه گليبنكلاميد در بيماران ديابتي باعث كاهش معنيدار غلظت گلوكزوتري گليسريد خون گرديده است [25]. قابل توجه اينكه هيچكدام از بيماران مورد بررسي به علت عوارض نامطلوب دارو (ژل آلوئه) از بررسي خارج نشدند. ولي تعدادي از بيماران به دنبال مصرف پوستي ژل آلوئه دچار سوزش پوست، درماتيت تماسي و خارش خفيف شدند [16].
